Met elkaar praten, genieten van natuurgeluiden, muziek luisteren, je kind horen lachen; het draait allemaal om het gehoor. Realiseren we ons eigenlijk wel genoeg hoe belangrijk het gehoor is? Weten we wat de risicofactoren zijn als het gaat om gehoorschade? Gehoorspecialist Arjen Vreeburg geeft een inkijkje in zijn vak als audicien en vertelt over gehoor, lawaaischade, gehoorondersteuning, tinnitus en de relatie tussen gehoorverlies en dementie.

Arjen Vreeburg is al meer dan twee jaar het gezicht van Hoorpartners Staphorst. Hij is gekwalificeerd triage-audicien. Dat houdt in dat hij zonder tussenkomst van een KNO-arts vast mag stellen wanneer iemand gehoorondersteuning nodig heeft. Daarnaast kan hij door zijn uitgebreide kennis goed beoordelen wanneer doorverwijzing naar een specialist noodzakelijk is.

Arjen neemt ons in dit artikel mee in de wereld van het gehoor en legt ter introductie uit hoe een gezond oor werkt.

De werking van het oor

“Geluid komt in de vorm van trillingen het oor binnen en die trillingen worden doorgegeven aan het trommelvlies en de gehoorbeentjes. Vervolgens bereiken ze het slakkenhuis: een buis met vloeistof waar duizenden trilhaartjes in zitten. In het slakkenhuis worden de verschillende tonen waaruit geluid is opgebouwd als het ware uit elkaar gerafeld en via de trilhaartjes naar de gehoorzenuwen overgebracht. In het begin van het slakkenhuis vooral de hoge tonen, aan het einde van de gang de lage frequenties. Tenslotte brengen de verschillende gehoorzenuwen een signaal over naar de hersenen, waar het geluid vervolgens herkend wordt.”

Hoe ontstaan gehoorproblemen?

In die keten kunnen verschillende dingen misgaan. De meeste gehoorproblemen ontstaan doordat de trilhaartjes in het slakkenhuis “slijten” of zelfs afbreken. De haartjes geven dan geen of zwakkere signalen door ‘hun’gehoorzenuw. Zo’n zenuw wordt inactief en kan uiteindelijk afsterven. Met als gevolg dat je bepaalde tonen niet meer hoort of herkent. De twee meest voorkomende oorzaken van gehoorverlies zijn lawaai/geluid en slijtage door ouderdom. Dat laatste is een normaal proces, maar slijtage wordt versneld door lawaaischade. Preventie is dan ook het sleutelwoord als het om je gehoor gaat.

Preventie en voorlichting

“Het geven van voorlichting is inderdaad enorm belangrijk en zeker een taak voor de audicien”, zegt Arjen. “Voorkomen is altijd beter dan genezen. Tegenwoordig hebben veel mensen een hoofdtelefoon op. Met muziek tijdens het studeren, om film te kijken, bij het hardlopen. Zelfs als het geluid niet hard staat, kan dat gehoorschade geven. Geluiden vanaf 80 decibel leveren al een risico op en boven de 100 decibel kan het gehoor direct beschadigd worden. Hoe langer je luistert, hoe groter de kans op schade. Om een indruk te geven: lawaai op het schoolplein, een drukke weg met auto’s en een föhn leveren ongeveer 85 decibel aan geluid. Muziek uit een koptelefoon en een drilboor zit rond de 95 en een discotheek, een kettingzaag, een popconcert en de sirene van een ambulance komen ruim boven de 100 uit. Je zit dus veel sneller in de gevarenzone dan je misschien denkt.”

Gehoorbescherming

Omdat lawaai kan leiden tot gehoorverlies, moet je gehoorbescherming serieus nemen. Concertbezoekers, artiesten en bouwvakkers kunnen speciale oordoppen aan laten meten, zogenaamde otoplastieken. “Het voordeel van maatwerk is dat je samen kijkt welke filters nodig zijn. En ze zitten lekker omdat ze gevormd zijn naar je oor. We leveren ook nachtoordoppen voor als je een snurkende partner hebt of overdag moet slapen.

Gehoorondersteuning

Iemand die bij Hoorpartners Staphorst binnenkomt met de mededeling dat hij of zij minder hoort, is bij Arjen in goede handen. “De dienstverlening van een audicien gaat veel verder dan het aanmeten van een hoortoestel. Ik breng uitgebreid de gezondheid van het oor in kaart en daarna leg ik een revalidatieplan voor. Soms is het voldoende om voorlichting te geven en risico’s te benoemen. Maar vaak is ondersteuning door een hoortoestel de beste optie. Het hoortoestel traint de zenuwen door de trillingen harder aan te zetten, waardoor de hersenen weer worden gestimuleerd.”

Helaas zitten hoortoestellen nog altijd een beetje in de taboesfeer. Er wordt vaak wat lacherig over gedaan. “Dat is ontzettend jammer. Natuurlijk begrijp ik dat je iets moet overwinnen. Maar ze zijn tegenwoordig heel klein, soms zo goed als onzichtbaar. Door moderne technieken kun je er ook veel plezier van hebben. De nieuwe modellen zijn bijvoorbeeld via bluetooth te koppelen aan je telefoon. Op die manier kun je ermee bellen, muziek luisteren en filmpjes kijken.”

Tenslotte wil Arjen nog twee andere belangrijke punten aanstippen: tinnitus en de relatie tussen gehoorverlies en dementie.

Tinnitus

“Tinnitus is een hele vervelende aandoening. Je hebt dan last van oorsuizen of je hoort een piep. Mensen gaan met tinnitus vaak naar de huisarts. Daar krijgen ze te horen dat er niets aan te doen is. Dat klopt in zoverre dat er geen medicijn of operatie is waardoor het over gaat. Een audicien kan soms wel iets betekenen. Allereerst door de oorzaak te achterhalen. Meestal is dat lawaaischade, gehoorverlies of stress. In dat laatste geval is het benoemen van die mogelijkheid soms een eyeopener en kan iemand daar mee verder. Gaat het om lawaaischade of gehoorverlies, dan kan ondersteuning met een hoortoestel verlichting geven. Daarmee kun je de omgevingsgeluiden versterken, waardoor het suizen of piepen minder opvalt.

Relatie gehoorverlies en dementie

Er wordt veel onderzoek gedaan naar de rol van gehoorverlies bij dementie en er blijkt een duidelijk verband te zijn. “Gehoorverlies op middelbare leeftijd is een risicofactor voor dementie. Bij gehoorproblemen, zelfs als ze licht zijn, worden de hersenen door de gehoorzenuwen letterlijk minder geprikkeld. Een ander aspect is sociaal isolement. Als je minder hoort, blijf je eerder thuis omdat je alles toch niet meekrijgt. Ook dat zorgt ervoor dat je hersenen minder te doen hebben. De betrokken hersengebieden worden inactief en krimpen. Daardoor neemt de kans dat je dementie ontwikkelt toe.”

Het is dus niet verstandig om lang met gehoorverlies rond te blijven lopen. Naast een hoger risico op dementie is er een kans dat je bepaalde klanken definitief verliest. Bij vroegtijdig ingrijpen is herstel goed mogelijk. Arjen adviseert iedereen boven de vijftig jaar dan ook om het gehoor regelmatig te laten screenen. Meer weten of een afspraak maken kan op 06-58764794 of via info@hoorpartners.nl