Met het ondertekenen van een nieuwe overeenkomst hebben Staatbosbeheer en Agrarische Natuurvereniging (ANV) Horst en Maten 24 april jl. hun samenwerking verlengd. De samenwerking gaat over het beheer en onderhoud van natuurgebied Olde Maten en Veerslootlanden. Plaats van handeling was Koetuur, de vergaderlocatie van boerderij Eben Haëzer aan de Postweg te Staphorst. 

Uniek
In 2016 gingen Staatsbosbeheer en Agrarische Natuurvereniging (ANV) ‘Horst en Maten’ een unieke samenwerkingsovereenkomst aan over het beheer en onderhoud van natuurgebied Olde Maten en Veerslootslanden. Dat is een ongeveer 1000 hectare groot Natura 2000-gebied tussen Rouveen, Staphorst, Hasselt en Zwartsluis. In opdracht van Staatsbosbeheer voert de ANV er een deel van de rentmeesters- en beheerwerkzaamheden uit. De overeenkomst liep af en dat bracht beide partijen aan tafel om nieuwe afspraken te maken.

Slagenlandschap
De ANV zorgt voor verpachting van 650 hectare aan natuurlijke graslanden aan een honderdtal van haar leden. Die pachten in totaal circa 340 percelen. De percelen zijn smal en langgerekt en vormen samen met de tussenliggende sloten en boksloten het karakteristieke slagenlandschap van dit laagveengebied. ‘Onze leden proberen het beheer zo goed mogelijk in te passen in hun bedrijfsvoering’, zo geeft Joop Alssema aan, voorzitter van de ANV. De beheervoorschriften zijn zodanig opgesteld dat de natuur daarvan profijt heeft. Om dat te borgen heeft de ANV een eigen toezichthouder, die met pachters communiceert en als het nodig is aanspreekt op afwijkingen van de regels. Daarvoor bestaat een controle- en sanctioneringsprotocol, een onderdeel van de samenwerkingsovereenkomst.

Natuur en landbouw komen samen
Ook heeft de ANV een veldcoördinator en een projectcoördinator voor het project. Zij zorgen voor korte lijnen met zowel pachters als boswachters.  Daarnaast voor efficiënte en effectieve realisatie van het beheer en onderhoud, en voor een goed verloop van de samenwerking waarbij natuur en landbouw samenkomt.

Vooruitgang
Tegen landelijke trends in neemt het aantal weidevogels in het Natura 2000-gebied toe. ‘Dat komt door de strikte bescherming en inrichting van het reservaat. Een gericht beschermingsbeheer en het opzetten van de waterpeilen zorgen voor het afvlakken van een negatieve trend. We zijn er nog niet maar er is hoop!’, aldus Ruben Achter de Molen, gebiedsmanager Noordwest Overijssel van Staatsbosbeheer. De grutto, maar ook minder bekende soorten als de slobeend worden er steeds meer gezien. Voor broedvogelmonitoring huurt de ANV een ecoloog in. De ANV stemt het beheer in het broedseizoen af op advies van de boswachter en de ecoloog in samenspraak met de pachters. Dit voorjaar is er een opvallende toename van het aantal kieviten. Het Staphorsterveld is bovendien bekend van de grootste populatie wulpen van Noordwest Europa.

De samenwerkingspartners besteden veel aandacht aan behoud en herstel van de graslandpercelen.  De ANV zet in opdracht van Staatsbosbeheer de bosachtige begroeiing van de boksloten periodiek terug om de percelen daarvan vrij te houden. En tegen bovenmatige begroeiing met ridderzuring en pitrus – voor agrarisch gebruik ongewenste kruiden – worden waar mogelijk specifieke beheermaatregelen genomen.

Nieuwe afspraken
De nieuwe samenwerkingsovereenkomst bevat een aantal nieuwe bepalingen voor de uitgifte van percelen. Zo moeten leden (aspirant-) pachters voortaan – willen ze in aanmerking komen voor pacht van een vrijgekomen pachtperceel – vakbekwaamheid kunnen aantonen. Daarvoor moeten ze in het bezit zijn van een behaald certificaat van de opleidingen beheer natuurlijk grasland of natuurbeheer en ondernemerschap. Óf op andere wijze kunnen aantonen te voldoen aan de kenniseis die Staatsbosbeheer stelt met betrekking tot beheer van natuurgraslanden. Verder geeft Staatsbosbeheer de voorkeur aan leden (aspirant) pachters die een samenwerking natuurinclusieve landbouw zijn aangegaan met Staatsbosbeheer.

Ondertekenaars
Namens Staatsbosbeheer ondertekenden Ruben Achter de Molen (gebiedsmanager Noordwest-Overijssel) en Susan Bonekamp (regiohoofd Overijssel) die overigens niet aanwezig kon zijn en haar handtekening al had geplaatst. Namens de ANV tekenden Joop Alssema (voorzitter), Wicher Hoeve (secretaris) en Arend Visscher (penningmeester).

Coöperatief plan
Joop Alssema en Ruben Achter de Molen verklaarden blij te zijn met voortzetting van de samenwerking in het natuurgebied Olde Maten, en ook dat beide organisaties in breder verband samen willen blijven optrekken, zoals bij de verdere invulling van het recent tot stand gekomen Coöperatief Plan Staphorst, dat door beiden wordt ondersteund.